Çanakkale Boğazı'nı geçmek isteyen itilaf devletlerin ilk bombaladığı yer olan Tarihi Gelibolu Yarımadası'ndaki Seddülbahir Kalesi zamanla hasar gördü. İlk şehitlerin de verildiği kalede Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı tarafından başlatılan restorasyon çalışmaları büyük ölçüde tamamlandı.
Seddülbahir Kalesi'nin aslına uygun şekilde restore edildiğini belirten Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, çalışmaların yüzde 90'ının tamamlandığını ifade etti. Maksatlarının kaleyi aslına uygun şekilde restore ederek, tarihi dokuyu hissettirecek şekilde ziyarete açmak olduğunu belirten Kaşdemir, "Çanakkale Savaşları'nın cereyan ettiği tarihi mekanların birindeyiz. Seddülbahir Kalesi savaşta en önemli mekanlardan bir tanesi olmuştur. 102 yıl sonra ilk defa Seddülbahir Kalesi'nde restorasyon çalışmaları yapılmakta. Savaş izleri tamamen korunmakta. Fakat doğal şartların vermiş olduğu zararlar da giderilerek burası ziyarete açılacak" dedi.
Tarih, Denize Dökülmesin Diye…
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, Tarihi Seddülbahir Kalesi’ne 102 yıl sonra ilk kez yapılacak restorasyon çalışmalarının detayları paylaşıldı.
Yapılan açıklamada, Çanakkale Seddülbahir Kalesi Restorasyon uygulamaları Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı teknik kontrollüğü ve yürütücülüğünde devam etmekte olup, İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Yrd. Doç Dr. Gülsün Tanyeli, Prof. Dr. Feridun Çılı, Prof. Dr. Rahmi Nurhan Çelik, Dr. Haluk Sesigür ile Koç Üniversite’sinden Lucienne Şenocak ve 2006 tarihli onaylı konservasyon projesi yürütücüsü Mimar Arzu Özsavaşcı’dan oluşan bilimsel danışma kurulu kararları ile sürdürülmektedir” denildi.
Çalışmaların ve restorasyonun detayları şu şekilde oldu:
“Kalenin güneybatı ve güneydoğu yönünde deniz ile ilişkisinde, yapımından bugüne kadar geçen yaklaşık 350 yıllık zaman içinde büyük değişimler olmuştur. Bu değişimler özellikle 1. Dünya Savaşı sonrasında yaşanmıştır. Kalenin boğazın girişindeki konumu, dalgaların etkili oluşu ve tonajlı gemilerin artışı ile birlikte dalgaların sıklaşması sonucu, kalenin deniz cephesindeki özgün platformu zarar görmüş, deniz kaleye gittikçe yaklaşmış ve bunun sonucu olarak deniz cephesinde bulunan güney kulenin ortasına kadar deniz ulaşmıştır. Kulenin zaman içinde savaş sonrası tahribatla birlikte dalgaların ve yer hareketlerinin de sonucu olarak yarısı kaybedilmiştir. Kalenin yapıldığı döneme ait platform sınırları ekte bulunan 1700 tarihli gravür ve savaş sırasında çekilen hava fotoğrafından anlaşılmaktadır.
İstanbul Teknik Üniversitesi Hidrolik Ana Bilim Dalı tarafından yapılan çalışmalar kapsamında mevcut durum belgelemesi için batimetrik ölçüm yapılmış, bölgenin hakim rüzgar hareketlerine göre dalga boyları hesaplanmış ve yapının özgün sınırları içinde kalacak şekilde platformun tamamlanması ve kıyı koruma yapısı uygulaması için ve Bilimsel Danışma Kurulu’nun da önerileri ile projeler hazırlanmıştır. İlgili proje 15.03.2017 tarihli 463 numaralı karar ile T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Gelibolu Tarihi Alanı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Komisyonu tarafından onaylanmıştır.
Alınan kurul kararı neticesinde ilgili alanda uygulamalara geçilmeden önce uygulama sahası içinde deniz dibi araştırmaları başkanlığımız teknik personeli, Bodrum Su Altı Arkeoloji Müzesi personeli ve Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından tamamlanmış olup, uygulamalara gerekli tüm çalışmalar yapıldıktan sonra başlanmıştır.”
Duygu Doğan