1915 yılında itilaf devletlerine karşı ittifak devletlerinin yanında savaşa giden Osmanlı devletinin kazandığı tek cephe olan Çanakkale cephesi hem Osmanlının hem de dünyanın kaderini değiştirmişti. O dönem imparatorluğun dört bir yanından Çanakkale’ye gelen ve Türk askerleri ile omuz omuza çarpışan bir çok ülkenin askerleri şehit olmuştu. Şehit düşen bir başka ülkenin kahramanları ise Kardeş ülke Azerbaycan’dan gelen askerler olmuştu. Çanakkale’de şehit düşen Azerbaycan Şehitlerinin anısına yapılacak anıtın temelleri törenle atıldı
Azerbaycan askerlerinin anısına dikilecek anıt için gerçekleştirilen temel atma törenine Çanakkale Valisi İlhami Aktaş, Gelibolu 2. Kolordu Komutanı Tümgeneral Rasim Yaldız, Eceabat Kaymakamı Mustafa Çiftçiler, Çanakkale Belediye Başkan Vekili Süleyman Canpolat, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçisi Dr. Reşad Memmedov, Azerbaycan-Türkiye Parlamentolararası Dostluk Grubu Başkanı Ehliman Emiraslanov ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçiliği Mimarlık Yetkilisi Nurlan Yusifov, Sahil Güvenlik Batı Marmara Grup Komutanı Yarbay Ercan Oran ile şehit ve gazi yakınları katıldı. Program, saygı duruşunda bulunulması, Azerbaycan ve Türkiye milli marşlarının okunmasıyla başladı.
Hep Omuz Omuza Mücadele Etmişiz
Törenin açılış konuşmasını gerçekleştiren Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, “Türk vatanının savunmasında toprağa düşen, bizimle birlikte omuz omuza savaşan ve şehit düşen ve bu toprakların ebedi vatan olması için şehadet şerbetini içen Azerbaycan askerlerinin temsil edildiği bu anıtın, bu anlamlı anıtın hep birlikte ilk kazmasını, ilk harcını atıyoruz. Tarih boyunca bir ve beraber olmuş Türk milleti her zaman birbirinin yardımına hiç beklemeden sorgu sual etmeden koşmuştur. Gün olmuş Bakü‘de, Gence’de, Karabağ’da birlik olmak gerekmiş, orada birbirimizin yardımına koşmuşuz. Gün olmuş Çanakkale’de, gün olmuş Dumlupınar'da, Sakarya’da Türk toprağı olan her yerde bir olmuşuz, beraber olmuşuz. Bu vatanı hep bir bilmişiz. Türk toprağı olduğu zaman, Türk toprağın tehlikede olduğunu hissettiğimiz zaman kardeşlik duygularımız her zaman olduğu gibi en yükseğe çıkmış ve bu topraklarda Türk bayrağı dalgalanması için omuz omuza mücadele etmişiz. İşte Çanakkale’de o dönemlerde 1915 yılında vatanın birçok köşesinde yardıma ihtiyaç vardı, tehlike vardı ve kardeşlerimiz o zamanlarda bulundukları yerlerden koşup geldiler vatan savunmasını da beraber yaptık” dedi.
18 Mart’ta hep Birlikte Açacağız
Anıtın yapım süreci ve açılış tarihi ile ilgili de bilgiler veren İsmail Kaşdemir “Merhum Lider Haydar Aliyev‘in de dediği gibi; ‘Her zaman tek millet, iki devlet olmuşuz. Kardeş olmuşuz.’ Biz Azerbaycan’a hiçbir zaman için sadece dost ülke olarak bakmıyoruz. Azerbaycan bizim için kardeş ülkedir. Azerbaycan‘da yaşayan Türkler de bizim kardeşimizdir. O yüzden bu iki kardeş ülkenin, bu kardeşliğin ebedi timsali olacak olan bu anıtı da Çanakkale Tarihi Alan’da en güzel şekilde, en güzel yerde yapıyor olmanın mutluluğunu bahtiyarlığı yaşıyoruz. 18 Mart 2023 gününde, 18 Mart Zafer Günü’müzde sizlerle birlikte, bütün Türk milletinin evlatlarının buluştuğu yerde Çanakkale’de ve tabii ki Sayın Cumhurbaşkanlarımızın katılımıyla da bu güzel, bu anlamlı anıtı hep beraber açarız” dedi.
Burası Kutsal Bir Yerdir
Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçisi Dr. Reşad Memmedov ise yaptığı açıklamasında Çanakkale’nin hem Türkiye, hem de Azerbaycan için kutsal bir yer olduğunu belirterek “Burası muhteşem bir yerdir, burası kutsal bir yerdir. Burası yüzyıl önce bu toprakların her bir karışı, bugün bizim yaşayabilmemiz, özgür olmamız için her karışı evlatlarımızın, kardeşlerimizin, babalarımızın kanıyla sulanmıştır. Burası bizim vatanımızdır. 100 sene önce omuz omuza, sırt sırta durup Orta Asya’dan, Kafkas’tan, Kırım’dan, Anadolu’nun bütün bölgelerinden, dünyanın her bir yerinden gelmiş Türkler burada can kardeşleriyle bir yerde, bu topraklara göz dikmiş düşmana karşı savaşmışlar, ölmüşler. Ve bugün onların hatıralarını ebedileştirmek için, onların şehitlik anıtını dikilmesi törenine toplandık” dedi.
Konuşmaların ardından anıt inşaatına bırakılmak üzere günün anısına dileklerin yazılacağı mektup Çanakkale Valisi İlhami Aktaş, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçisi Dr. Reşad Memmedov tarafından imzalanarak krom kapsüle konulup, hazırlanan bölüme bırakıldı. Tören, anıta ilk harcın atılması ve hatıra fotoğrafı çekimiyle sona erdi.
Şerife Erdem