İçeriğindeki doymamış tekli yağ asitleri ile insülin direncinin kırılması gibi metabolik faydalara da sahiptir.
Yer fıstığı; kuruyemiş formunda çiğ ve kavrulmuş olarak veya ezme şeklinde tüketilebilir. Yer fıstığı ezmesi tercih edildiğinde içerisine eklenmiş katkı maddeleri olmamasına dikkat edilmesi gerekir. Mümkün olduğunca yer fıstığının saf haliyle tüketilmesi daha uygundur. Kavrulmuş yer fıstığının faydaları çiğ halinden büyük farklılıklar göstermez. Ancak kavrulmuş kuruyemişler, çiğ kuruyemişlerde bulunan yağ yakımına yardımcı lipaz enzimini barındırmaz.
Yer Fıstığının Faydaları Nelerdir?
Yer fıstığının faydaları arasında iltihap oluşumunu önlemek, kan şekerini dengelemek gibi çeşitli yararlar mevcuttur. Yer fıstıkları yüksek antioksidan içeriğe sahiptir.
Kabukları ile birlikte tüketildiğinde antioksidan içeriği iki katına çıkar. Bu özelliği sayesinde hücrelerin serbest radikallerin yıkıcı etkilerinden korunmasına yardımcı olur. Yer fıstıkları kaynatılarak pişirildiğinde antioksidan etkisi artmaktadır. Yer fıstığı ve ezmesi az miktarıyla tokluk ve enerji sağlaması sayesinde kilo kontrolünde faydalıdır. Diyetler sırasında beslenmeye eklendiğinde tokluk süresini uzatabilir. İçeriğindeki lif sayesinde vücutta inflamasyon oluşumunu azaltır. Romatoid artrit gibi inflamasyonla bağlantı hastalıkların semptomlarının hafifletilmesi için tercih edilebilir. Glisemik indeksi yüksek besinler kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltir, ardından yine hızla düşmesine neden olur. Yer fıstığı düşük glisemik indekse sahip olduğundan kan şekerinin dengede kalmasına yardımcı olur. Doymamış yağ asitleri sayesinde kolesterolün düşürülmesine faydalıdır. Kan damarlarında oluşan pıhtıları önleyerek kalp sağlığını artırabilir. İçerisindeki magnezyum, fosfor ve diğer mineraller sayesinde kemik sağlığının korunmasına yardımcı olur. İçeriğindeki biyoaktif içerikler sayesinde yüksek kan basıncının düşürülmesinde etkilidir. Vegan ve vejetaryen beslenmeyi tercih eden kişilerde bitkisel protein kaynağı olarak tercih edilebilir. Yapılan bazı çalışmalarda yaşlı hastalarda görülen bir mide kanseri türünün oluşumunu önlemede etkili olduğu bulunmuştur.
Yer Fıstığı Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
Yer fıstığının faydaları için beslenmeye eklenmesiyle bazı hastalıkların tedavisine yardımcı veya hastalıklara karşı koruyucu etkisi olabilir. Yer fıstığının üzerinde etkili olduğu bazı hastalıklar şunlardır:
*Sindirim sistemi hastalıkları: İçerisindeki lif ve sağlıklı yağlar sayesinde kabızlık, gaz sorunları gibi sindirim sorunları üzerine etkileri bulunur.
*Kolesterol: İçeriğindeki doymamış yağ asitleri, stanol ve sterol aktif bileşikleri sayesinde yüksek kolesterol değerlerinin düşürülmesine yardımcı olabilir.
*Alzheimer: Yer fıstığı niasin ve E vitamini bakımından zengindir. Bu iki içeriğin yaşa bağlı oluşan bilişsel gerileme üzerinde yavaşlatıcı etkileri bulunur. Düzenli tüketildiğinde alzheimer riskinin azaltılmasında etkili olabilir.
*Diyabet: Lif kaynağı olması ve düşük glisemik indeksi sayesinde kan şekerinin daha stabil kalmasına yardımcı olabilir.
*İnflamasyon kaynaklı hastalıklar: Barındırdığı yağlar, antioksidanlar, lif, arginin ve magnezyum gibi içerikler sayesinde inflamasyon oluşum mekanizmasının düzenlenmesinde etkili olabilir.
*Safra kesesi hastalıkları: Yapılan bazı çalışmalarda düzenli yer fıstığı tüketen kişilerde ve hastalıkları oluşma riskinin daha düşük olduğu görülmüştür.
Yer Fıstığında Hangi Vitaminler ve Mineraller Bulunur?
“Yer fıstığının faydaları nelerdir?” sorusunun cevabı, içeriğindeki sağlıklı yağların yanında pek çok vitamin ve mineral de barındırmasıyla oluşur. Yer fıstığında bulunan vitaminler şunlardır:
*Tiamin (B1 vitamini)
*Riboflavin (B2 vitamini)
*Niasin (B3 Vitamini)
*Biotin (B7 vitamini)
*Folik asit (B9 vitamini)
*B12 vitamini
*E vitamini
Yer fıstığı bu vitaminlerin yanında aşağıdaki mineralleri de içerisinde bulundurur:
*Potasyum
*Fosfor
*Magnezyum
*Kalsiyum
*Sodyum
*Çinko
*Bakır
*Demir
*İyot
*Molibden
*Selenyum
Vitamin ve minerallerin eksikliği metabolizma faaliyetlerinde bozulmalara neden olur.
Bu eksikliklerin yer fıstığı gibi besinlerle dengelenmeye çalışılması iyi bir tercih olabilir. Ancak ciddi eksiklik yaşanan vitamin ve minerallerin sadece besinlerle yerine konması mümkün değildir. Bu tip durumlarda bir doktora danışarak tedavi olmak daha doğru olacaktır.
Yer Fıstığı Hangi Yemeklerde Kullanılabilir?
Yer fıstığının faydaları için kullanılmasında damak tadına uygun olacak şekilde pek çok farklı kullanımı bulunmaktadır.
Yer fıstığının beslenmeye eklenmesi için bazı öneriler şöyledir:
*Yer fıstığı çiğ haliyle, fırınlanarak veya kavrularak sağlıklı bir kuruyemiş olarak tercih edilebilir.
*Yer fıstığı taze yeşilliklerle hazırlanan salatalara eklenerek öğünlerin besin değerlerinin artması sağlanabilir.
*Et ve sebze yemekleri üzerine kavrulmuş olarak eklendiğinde lezzetin artmasını sağlar.
*Yer fıstığı ezme olarak evde hazırlanabilir veya hazır olarak satın alınabilir. Fıstık ezmesi granola, sandviç, yulaf lapası gibi ürünlere tad ve besin arttırıcı olarak eklenebilir.
*Yer fıstığı unu içerisinde gluten barındırmadığı için çölyak hastaları ve gluten intoleransı olanlar tarafından buğday bazlı unlar yerine tercih edilebilir.
*Yer fıstığı sütü, inek sütü alerjisi bulunan, vegan ve vejetaryen beslenmeyi tercih edenler için protein açısından zengin bir alternatif olabilir. Kahve ve farklı içeceklere aroma katmak için kullanılabilir.
*Kek, kurabiye, ev yapımı ekmek gibi hamur işlerini hazırlarken hamuruna katılabilir.
*Makarna, erişte, mantı gibi yemeklerin üzerine toz halinde fıstık serpilebilir.
Yer Fıstığının Zararları Nelerdir?
“Yer fıstığının faydaları nelerdir?” sorusundan sonra en önemli nokta zararlarının neler olduğudur.
Bitkisel ürünler ve gıdalar genel olarak zararsız kabul edilse de yanlış ve gereğinden fazla tüketildiğinde istenmeyen sonuçlara neden olabilir. Yer fıstığı alerjisi sık rastlanan bir alerji türüdür. Bu alerjiye sahip kişiler fıstık tükettiğinde deri döküntüsü, kaşıntı, mide bulantısı, yüzde şişlikler gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Alerjinin şiddetli seyrettiği hastalarda dilde şişme hatta anaflaksi gibi ölüme götüren tablolar ortaya çıkabilir. Bu tip bir yan etki ortaya çıktığında en kısa zamanda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Yer fıstıkları doğru şekilde saklanmadığı durumlarda içerisinde aflatoksin adı verilen zararlı toksin üreten Aspergillus mantarı üremesi yaşanabilir. Bu toksinin bulunduğu fıstıklar tüketildiğinde toksik ve kanserojen etki gözlenir. Mide bulantısı, kusma gibi zehirlenme belirtileri ile başlayıp ağırlaşan bir tablo görülebilir. Bu sebeple üzerinde belirgin bozulma ve renk değişikliği görülen fıstıklar tüketilmemelidir. Yer fıstıkları kilo kontrolünde ve kilo vermede sık kullanılan besinlerden olsa da yüksek yağ içeriği nedeniyle kalorisi fazladır. Gereğinden fazla tüketildiğinde günlük kalori alımının artmasına neden olabilir. Tuz ve baharatlarla lezzetlendirilmiş olarak satılan yer fıstıkları yüksek kalorinin yanında yüksek sodyum alımına da neden olabilir. Yer fıstığının faydaları ve zararları dikkatli incelenerek kullanılmalı, olası riskler göz ardı edilmemelidir.
Sık Sorulan Sorular
KAVRULMUŞ YER FISTIĞININ FAYDALARI NELERDİR?
Kavrulmuş yer fıstığının faydaları çiğ fıstığın faydalarına benzerdir. Çiğ kuruyemişlerde bulunan lipaz enziminin kavurma işleminde azalması nedeniyle diyet amacıyla kullanıldığında çiğ tüketilmesi daha uygundur. Kavrulmuş yer fıstığı enerji verir, yüksek antioksidan içeriğe sahiptir. Kolesterol ve yüksek tansiyonun düşürülmesine yardımcı olarak kalp hastalıkları ve felç riskinin düşürülmesine yardımcı olur. Yer fıstığının faydaları ve zararları değerlendirilerek beslenmeye eklenmesi sağlıklı beslenmeye faydalı olabilir.
YER FISTIĞI GÜNLÜK NE KADAR TÜKETİLEBİLİR?
Yer fıstığı faydaları için tercih edilirken fazla kalori almamak için dikkatli tüketilmelidir. Yer fıstığı ezmesi olarak tüketildiğinde günlük tüketimi iki kaşığı geçmemelidir. İşlem görmemiş haliyle bir avuç fıstık çiğ veya kavrulmuş olarak yemeklere, salatalara ve çeşitli öğünlere eklenerek tüketilebilir. Yer fıstığı kuruyemiş olarak satıldığında genellikle tuzlu ve baharatlı olarak hazırlanır. Bu şekilde olan fıstıklar hem daha fazla tüketme isteği uyandırır, hem de günlük sodyum alımınızı aşmanıza neden olabilir.
YER FISTIĞI BAĞIRSAKLARI ÇALIŞTIRIR MI?
Yer fıstığı faydaları arasından biri de bağırsaklar üzerindeki etkileridir. Lifli yapısıyla bağırsakları çalışması ve boşaltımını hızlandırabilir. Lifli besinler bağırsak içerisindeki sindirime yardımcı olan faydalı bakterilerin çoğalmasını olumlu yönde etkileyebilir. Düzenli olarak tüketildiğinde kabızlık, hazımsızlık gibi sorunları gidererek bağırsak sağlığını iyileştirebilir.
YER FISTIĞI KİLO ALDIRIR MI?
Yer fıstığı sahip olduğu yüksek miktarda yağ içeriği nedeniyle yüksek kaloriye sahiptir. Dikkatli tüketilmediğinde beklenmeyen kalorilerin alınmasına neden olabilir. Ancak gerektiği miktarda tüketilirse kan şekeri üzerine dengeleyici etkileri ve tokluk sağlaması sayesinde kilo verimine yardımcı olabilir. Çiğ halde tüketildiğinde yağ yakımını artırıcı etkisi görülebilir.
Haber Merkezi