Aileler için Bayramlar, tüm aile bireylerini bir araya getiren, sevgi ve mutluluğun göstergesi olarak simgelenen geniş sofraların kurulduğu günlerdir…
Kurban bayramı ise ayrı bir özellik taşır benim için hep.Ramazan bayramından sonra gelen en güzel ama en üzüntülü bayram olur benim için… Kesilen hayvanlara üzülürüm hep. Bayram sabahları çok güzel başlardı bizim ailede….
Arife gecesi herkes erkenden yatardı evimizde. Tabi öncesinde bayramlık kıyafetlerimizi hazırlardı annem… Güzelce ütüler ve bayram sabahına hazır hale getirirdi. Bense biran önce bayram sabahı gelsin diye bir heyecan basardı içimi… Her bayram sabahı anneceğim erkenden uyanır namaza gitmek için hazırlanan genç yaşlı herkesi balkonumuzdan gözyaşları içinde hüzünle izlerdi. Her bayram günü bu kuralı dedem ile anneannem öldükten sonr a değişmemişti. Sanırım annem onları çok özlüyordu… Hani derlerya annenle baban giderse sırtındaki dağın gider diye… Bense her bayram sabahı erkenden uyanıp anneciğimin gözyaşlarına dayanamadığım için onu güldürmek adına çeşitli şaklabanlıklar yapardım, azda olsa o hüzünlü yüzüne bir tebessüm oturur ve kalkıp şöyle derdi hadi kızım bayram namazı bitmek üzere kahvaltı hazırlayalım baban gelmeden… Kalkardı annem bütün sevgisini katardı o kahvaltı sofrasına ki yemede yanında yat. Sonra babam gelirdi ve biz kardeşler sıraya geçer elini öperdik. Ben biraz muzur bir yapıda olduğum için o el öpme sırasında sürekli dolanır dururdum vicdanlı babamda bana hiç kıyamaz her elini öptüğümde yapıştırırdı parayı… Biz güzel bir aile idik hala da öyleyiz yaşımız kaç olursa olsun hiç değişmedi bende o muzurluklar… Bir Kurban bayramı arifesinde işte biraz da olsa geçmişi yadedip bayram diyerek beslenmenizi özensizleştirmeyin diye yapmanız gerekenleri sizler için araştırdım.Hadi gelin birlikte öğrenelim bayramlarda sağlıklı beslenmenin kurallarını:
Kurban bayramının yılda bir defa olmasından dolayı et tüketimi ile bunun yanı sıra tatlı tüketimi de artmaktadır. Ancak özellikle bu dönemde kronik hastalıklara sahip ve yüksek risk grubunda bulunan bireyler (çocuklar ve yaşlılar) dikkatli olmalıdır. Bayram boyunca kırmızı et tüketiminin miktarı ve sıklığı artmaktadır bu nedenle kalp-damar hastaları, diyabet hastaları, hipertansiyon hastaları ve böbrek hastaları risk altındadır. Alınması gereken önlemlerin herkes için geçerli olduğu unutulmayıp kurban bayramında da; sağlıklı beslenmenin temel prensiplerine, yiyecek seçimine, porsiyon kontrolüne ve besin gruplarının dengeli dağılımına her zaman özen gösterilmelidir.
- Kırmızı et; iyi kalite hayvansal proteinin yanı sıra, demir, çinko, fosfor, magnezyum mineralleri ile B12, B6, B1 ve A vitaminleri içermektedir.
- Yağlı etlerin doymuş yağ ve kolesterol içerikleri yüksektir. Görünür yağlar ayrılsa dahi kırmızı etin ortalama yağ içeriği %20’dir.
- Veteriner kontrolü olmayan ve uygun koşullarda kesilmeyen kurbanlık hayvanlardan insanlara tenya, salmonella, tüberküloz, şarbon gibi hastalıkları bulaşma riski yüksektir.
- Bayram günü kesilen hayvan eti, bekletilmeksizin birkaç saat içinde pişirilerek tüketilir. Ancak yeni kesilmiş hayvanların etlerindeki sertlik hem pişirmede, hem de sindirimde zorluk yaratır. Midede şişkinlik, hazımsızlık gibi sıkıntılara neden olur. Özellikle mide rahatsızlıkları çeken bireyler, eti 24 saat bekletmeden tüketmemelidir.
- Etler; büyük parçalar şeklinde değil ancak kıyma, kuşbaşı gibi küçük parçalara ayrılıp, tek pişirimlik miktarlara bölünüp, buzdolabı poşetlerine koyularak buzdolaplarının buzluk kısmında veya derin dondurucuda saklanmalıdır. Buzdolabında -2 santigrat derecede 1-2 hafta, derin dondurucuda ise -18 santigrat derecede daha uzun süre etler saklanabilmektedir.
- Pişirmek için buzluktan çıkartılan etler, yine buzdolabının alt raflarına indirilerek çözdürülmeli, çözdürülen et hemen pişirilmeli, tekrar dondurulmamalıdır.
- Et hazırlamada kullanılan kesme tahtalarında çiğ sebze ve meyveleri doğrama işlemi yapılmamalıdır.
- Pişirme yöntemi olarak; haşlama, fırınlama ve ızgara gibi yöntemler tercih edilmeli, kızartmalardan ve kavurma yönteminden kaçınılmalıdır.
- Etler, C ve E vitaminini içermezler. Bu nedenle etlerin mutlaka sebzelerle birlikte pişirilmesi veya etlerin yanında C vitamininden zengin sebze/salata/ taze sıkılmış meyve sularının tüketilmesi oldukça önemlidir. Bu yöntem hem besin çeşitliliğinin sağlanmasını sağlar hem de sebzelerde bulunan C vitamini, demirin emilimini arttırır.
- Etler mangal yapılacaksa; kömürleşecek şekilde kızartılmaması gerekir kömürleşen etler her zaman kanser riski taşır. Etin ateşe yakın olması B1, B12, folik asit gibi vitaminlerin kaybına yol açmaktadır.
- Et kullanılarak yapılan sebze ya da baklagil yemeklerine yağ ilave edilmemelidir. Özellikle katı yağlar, et yemeklerinde kullanılmamalıdır, etin kendi yağı ile pişmesi sağlanmalıdır.
- Kurban bayramının geleneksel yemeği haline gelen kavurmanın içine tereyağı veya kuyruk/iç yağı eklemeden, kendi suyunda, kısık ateşte pişirme yapılmalıdır.
- Genel olarak sakatat tüketimi de artmaktadır. Ancak özellikle kolesterol hastaları ile kalp-damar hastalığı riski taşıyan kişiler sakatat tüketiminden kaçınmalıdır.
- Kavurma ve kırmızı et öğle öğününde tüketilmeli, akşam öğününde ise sebze, kuru baklagil gibi posa içeriği yüksek yemekler tercih edilmelidir.
- Etlerin yanında rafine edilmiş pilav/makarna yerine bulgur/esmer pirinç; asitli/gazlı içecekler yerine ayran/yoğurt/cacık tüketilmelidir.
- Günlük (2-2.5 lt) su tüketimine dikkat edilmelidir.
- Gidilen bayram ziyaretlerde; meyve suları yerine açık çay/bitki çayları; hamur tatlıları/çikolata yerine sütlü tatlılar/meyveler tercih edilmelidir.
- Son olarak; bayramlarda da yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine uygun miktarda et tüketirken çeşitlilik yaratmak için, diğer besin grupları olan ‘süt grubu’, ‘ekmek grubu’, ‘sebze grubu’ ve ‘meyve grubu’ ile aynı öğünde birlikte tüketmeye özen gösterilmelidir.
