Gizemli (sır) olan kelimelerden biri, tek heceli ama her ŞEYE, ŞEY olan kelime…
Gizemli (sır) olan kelimelerden biri, tek heceli ama her ŞEYE, ŞEY olan kelime…
Güncelliğini kaybetmeyen, herkesin zaman zaman sık sık kullandığı kelime ŞEY !..
Şey canım, şey!.. Çok seviyorum bu ŞEYİ … Hani, seninle ŞEY demiştik ya!.. Canımın ŞEYİ !..
Bakalım sözlüklere bu ŞEY, nasıl bir ŞEY !
Tarihte En Eski Kaynak
"ŞEY, NESNE" [ Danişmend-Name (1360) ]
Önemli Not: Bu kaynak kayıtlara geçmiş ve bu kelimenin kullanıldığı yazılı ilk kaynaktır. Kullanımı daha öncesinde sözlü olarak veya günlük hayatta yaygın olabilir.
Kelime Kökeni
Arapça şyA kökünden gelen şay? ??? "şey, nesne" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça şa?a ??? "istedi, irade etti" fiilinin masdarı olabilir; ancak bu kesin değildir. http://www.kokeni.com/sey-kelimesinin-anlami-kokeni-ve-tarihcesi
ŞEY
zamir, Arapça şey?
Madde, eşya, söz, olay, iş, durum vb.nin yerine kullanılan, belirsiz anlamda bir söz (TDK)”
ŞEY öğrenciyi, şey suçluyu, şey güçlüyü, şey imanı, şey imamı, şey kadını, şey erkeği, şey çocuğu, şey aileyi, şey hırsızı, şey arsızı, şey kansızı, şey yolsuzu, şey çulsuzu, şey iş adamını, şey yönetenleri, şey yönetilenleri, şey yönetmek isteyenleri, şey durumdan vazife çıkaranları KURTARIR…
ŞEY ; unutursanız yanınızda, sıkılıyorsanız yanınızda, küfretmek isterseniz yanınızda, adaplı konuşacaksanız yanınızda, adap dışı konuşacaksanız yanınızda… Gizli-saklı konuşacaksanız yanınızda…!?
ŞEY, sevecekseniz yanınızda, hatırlatmak isterseniz yanınızda, tiyatro yapacaksanız yanınızda, bir oyuna isim bulmakta zorlanıyor, sövmek istiyorsanız yanınızda, “şeyini, şey ettiğimin şeyi !”( Nejat Uygur) diyerek, edeceğiniz ŞEYİ anımsatmakta yanınızda.
ŞEYİNİ seviyorum derken, utansanız da utançlı olan nesneyi hatırlatmakta yine yanınızda…
ŞEY; çok güzel, çok özel anlarınızda… Şeyimi ver, şeyini al (küsmecede)…
Özel ve gizel söylemlerde;
Ağanın şeyinin üzerine şey yapılmaz !.. (filmden) O bir şey söylüyorsa, sen de ona bir şey söyle…
Anadolu’da geline akıl veren, yardımcı olan “yenge”, geline der ki;
“gız ahlığı başına al, herif senden bir ŞEY isterse, sen de ondan bir ŞEY iste (takı) !.. Niyeymiş o, “torpah başığa” sen bülürsün o zaman ŞEY-siz galırsın sonra baağa kızma !?”
ŞEY üzerine, ŞEY alanın şeyi olmaz. Kızlar, gelin evine gidelim, gelinin şeyine (çeyizlerine) bakalım. Bu gece başıma bir şey geldi ki, söyleyemem. O kocan olacak adama söyle, bana ŞEYgibi bakmasın…
Ben bu yaşıma kadar ne şeyler gördüm… Ben şimdiye kadar böyle şey görmedim. Ne yaptığını bilmeyen ŞEY-lere, ŞEY-iyle gülerler…
Her zaman ŞEY; hatırlatma yaptırmaz, fanteziye de götürür ki, ŞEY-ler karışır… ŞEY-lerin merakı, ŞEY-leri ŞEY-leştirir.
GİZEMLİ KELİME “ ŞEY “ !?...
Herkese bir şeye öğreten ŞEY, herkesi güldüren, düşündüren ŞEY, her bilinmeyeni, görülmeyeni gördüren ŞEY, bakılmayana baktıran, tadılmayanı tattıran ŞEY, yenmeyecekleri yedirten, arkasından öğürten ŞEY, dedirmeyeni dedirten, sonra da ortada bırakan ŞEY, harama da helâle de insanı bulaştıran ŞEY, anlatılması zor olana anlatarak, adamı şeyden kurtaran ŞEY !...Akademik çalışmalarınızda takıldığınız zaman, sizi o takıntılardan ve kelime darlığından kurtaran ŞEY…!?
Hey gözünü sevdiğimin ŞEYİ, sen nelere şifa, nerelere bivefasın ! ŞEY’i iyi korumak yaşatmak bizim ona bir ŞEYİMİZ olmalı; onu villarda-havuzlu yerlerde oturtmalı, kebapla beslemeli, fındık-fıstıkla bir viski keyfi yaptırmalıyız, girip olur da garipleşirse, Kıbrıs’tan aldığımız Kıbrıs'ın geleneksel içkisi ZİVANİYA ile tedavi etmeliyiz, Allah korusun bir ölürse, kelime hazinemiz biter, söz varlığımız yetim kalır..!?
Örnekler;
adamın ŞEY-i durmuş, bu yaştan sonra hâlâ şeyin peşinde olan ŞEY… Şeyinden de utanmıyor, şeyini de düşünmüyor (kimliğini-kişiliğini-kariyerini), ŞEY-i de bir işe yarasa,
Şey, sen şeymişsin be !.. Gözünü sevdiğimin ŞEY-i ya…
Eğitimdeki ŞEY-ler, eğitendeki ŞEY-ler, öğretendeki şey-ler… ŞEY-lerin, ŞEY-i olan ŞEYHLER… Halkı yöneten şeyler, hukuktaki şeyler, hukukça hareket etmeyen şeyler, gece kulüplerinde şeylerini kaybeden ŞEY-siz beyler, gece sabaha kadar gönül eğler, malı götüren ŞEY-ler, haramı mala katan beyler, sonradan ortada HEYLER !..
Ne ŞEYMİŞSİN be ağabi, iyi ki bir şeyin var, her ŞEYİ hallediyorsun, tüm kelimelere bedel olan ŞEY, günlük hayatta kelime fakiri olanlara, söz varlığı olmayanlara bir tek ŞEY lâzım, o da ŞEY olmalı; olmazsa ŞEY, sen olursun BİR ŞEY…!?
ŞEY-e kızarsanız, o an hemen “şeyini, şey ettiğimin şeyi deyiverin,” o bir daha sizin ŞEY-inize karışmaz, ŞEY-inize de bakmaz, sizin için gönlünüz de çıra da ocak da YAKMAZ.. Siz o zaman ona ŞEY ettiğinizi anlarsınız…
El-den gelen ŞEY-ler, öğün olmaz, o da vaktinde bulunmaz.
Ey gözünü sevdiğimin kelimesi olan ŞEY, çoğu zaman da kurtarıcı oluyor…
ŞEY-li deyimler;
Birden bire ŞEY-ini görmek. ŞEY-övmek, şeyiyle övünmek (mal-mülk), ŞEY-siz kalmak. ŞEY-siz yatmak, ŞEY-li gezmek, ŞEYsiz olmak, al şeyini başına çal…
ŞEYİNİZİ okumaktan içim-dışım ŞEY oldu, diyerek, bize de kızmayın, bir beddua edersem, ŞEYİN ŞEY-İ olur, ortada kalırsın ŞEY gibi…
Öyle ŞEY-ler gördüm ki, uyuyamadım.
Kendini bir ŞEY sanmak. Her ŞEYE maydanoz olmak.
Şeyi şeye vermek. Şeyi şişmek,, şeyli işemek, şeyli giyinmek, şey yemek, şeylinin biri…
ŞEY-i olmayan bacadan, ŞEY-i olmayan kocadan, ŞEY-i olmayan hocadan kork !
Kısacası, ŞEY-i olmayanlar, ŞEY olamazlar, ama yine de ŞEY-i götürürler. İt, ŞEY yemekten geri durmaz…
ŞEY, aynı zamanda ölçü birimleri de olur; umursamazlık ölçüsü gibi; karşıda ev yanar ŞEY oturmuş ŞEY-ini tarar !?
Bunu bu kadar anlatan ŞEY-in, okuyucuyla ŞEY-i ne olabilir ki ?..
Gününüz ŞEY-lerle dolsun, tüm ŞEY-leriniz güzellikler içinde taze ve güncel olsun, sizi-bizi-hepimizi eve tıkayan COVİD-19 denen ŞEY kahrolsun, verdiği ŞEY-li zararlar son bulsun…
Yüzündeki ŞEY-i (maskeyi) indirip gerçek ŞEY olun, bez parçası ŞEY-i takın, hâlâ o ŞEY-in peşinde olmayın,
Sizi mahcup eden ŞEY-lere tavır alın… Sizi tanımayan-tanıtmayan ŞEYLERE değer vermeyin; halının tozu gelir, ŞEY-in sonu gelmez.
Oturun, bu gün bir ŞEY için, ŞEYİNİZE bakın, şeyinizde çıkan ŞEY-leri irdeleyin…
Tatil gününüz istediğiniz ŞEY-lerle dolsun, birbirinizi sevin ŞEY-in, ŞEY-ime demeyin…
Her ŞEY kendinize özel ve güzel olsun, her özel ve güzel ŞEY-i, özel ve güzel olmayan ŞEY-lerle paylaşmayın…
GİRNE’den Hayrettin’ce ŞEY-lerle; güzel ŞEY-ler ve SEVGİLER !...
22.11.2020
Dr. Hayrettin Parlakyıldız
Kıbrıs İLİM üniversitesi
