Arkadaşım Aslı ilk defa anne olduğu için çok tecrübesizdi.
Aslında en büyük şanssızlığıda aile büyüklerinin yanında olmamasıydı. Aslıyla kahve içerken eski günleri yadederken birden aklıma o saf komik halleri geldi ve onun o halini hala gözümün önüne geldikçe basıyorum kocaman bir kahkahayı ve diyorum ki hepimizin başından geçti. Hepimiz cahildik ve tecrübesizliklerimiz oldu. Aslıda konak ile ilk tanıştığında ne olduğunu anlayamayıp çocuğunun saç derisini yara yaptığını düşünmüştü. Hemen doktora götürmüş ve bebeğini yalnız büyüten ve tecrübesiz bir anne olduğu için gereksiz ödediği muayene ücretine bile yanmıştır zaman zaman Taze annelerin kaygılarını yönetmesi zor oluyor, hele ki soru sorabileceğiniz tecrübeli bir arkadaşınız ya da aile büyüğünüz yoksa…
Sahi ne imiş ki bu konak?
Bebeklerde görülen sarımsı renkte saç derisi pullanması konak olarak adlandırılır. Özellikle yeni doğan bebeklerde oluşan konak, kabuk şeklindedir ve bazı zamanlar kızarıklığa sebep olan bir tabaka halinde görülebilir.
Bebeklerde Konak Nedir? Saç Derisinde Pullanma Neden Olur?
Bebeklerde görülen sarımsı renkte saç derisi pullanması konak olarak adlandırılır. Özellikle yeni doğan bebeklerde oluşan konak, kabuk şeklindedir ve bazı zamanlar kızarıklığa sebep olan bir tabaka halinde görülebilir. Bebeğin genel sağlık durumunu olumsuz etkilemeyen ve evde uygulanan teknikler ile tedavi edilen konağın temel oluşum nedeni ciltte üretilen yağın (sebum) birikimi oluşur.
Bebeklerde konak neden olur sorusu her ebeveynin merak ettiği ve çözüm aradığı sorunlardan biridir. Bebekler doğumdan sonra hızla büyür. Bu esnada deri altındaki yağ bezleri aşırı çalıştığı için fazla miktar yağ üretilir ve oluşan yağ tabakası ölü deri olarak cilde yapışarak konak adı verilen saç diplerinde pullanma rahatsızlığına neden olur. Konak oluşumunun diğer nedenleri ise annenin gebeliği süresince beslenme tarzı, genetik yatkınlık ile bebeğin alerjik yatkınlığı da olabilir. Genel kanının aksine konak oluşumunun nedeni ile hijyen konusunun bir ilgisi yoktur.
Bunların dışında banyo sonrası saçların nemli kalması, bebeğin başının sürekli kapalı tutulması, oda sıcaklığının uygun olmaması ve vitamin eksikliği gibi durumların da saç derisinde pullanmaya neden olduğu belirtilmiştir.
Konak bazen kaşlara kadar ve daha nadiren bebeklerin vücutlarına, özellikle de koltuk altlarına veya bez bölgelerine iner. Birkaç gün içinde konak kuruyarak kabuksu bir döküntüye dönüşür (saç derisinde pullanma olarak da bilinir) ve sonunda doğal yollarla dökülür. Bebeğinizin saçının bir kısmı döküldü mü? Söylememize gerek bile yok ama saçı herhangi bir sorun olmadan tekrar uzayacaktır. Son ama önemli bir nokta ise kabuksu lekelerin görünüşü hoş olmasa da bu lekeler yüzeyseldir. Daha da iyisi, konak acılı değildir; yalnızca huzursuzluk hissine sebep olur.
Konak, bir bakıma yetişkinlerdeki kepeğe benzer. Yani ona sebep olan şey bir banyonun atlanmasından ziyade doğal bir cilt reaksiyonudur. Bu da konağın bebeğiniz için ciddi bir problem olmadığının bir başka kanıtıdır. Daha açık olmak gerekirse, bebeklerde konak, sebumun çok fazla olmasından kaynaklanır. Başka bir deyişle, cildin üstünde cildi koruyan lipidik filmi salgılayan yağ bezleri aşırı aktiftir. Bu da ölü hücrelerin biriktiği yağlı alanların böyle görünmesine sebep olur. Böylece hapsolan hücreler, özellikle saç derisindeki bu küçük, kabuksu lekeleri oluşturur.
Peki Niçin Yağ Bezleri Fazla Çalışıyor?
Hamilelik hormonları yüzünden! Onlardan sonsuza kadar kurtulduğunuzu mu sanmıştınız? Belki siz kurtuldunuz ama her bebek hormonların tamamını vücudundan atamıyor. İyi tarafından bakmak gerekirse, bu demek oluyor ki hormonlar tamamen yok olunca, konak da yok olacak. Bu esnada yağ bezlerinin aşırı çalışması hepimizin cildinde olan Malassezia Furfur mayasının gelişmesine sebep oluyor.
Bu mayanın yayılması, bebekteki cilt reaksiyonuna sebep olarak konağın bu şekilde görünmesine yol açıyor. Özetle, bebeğinizdeki annelik hormonları yağ bezlerinin fazla çalışmasına sebep olur ve Malassezia Furfur mayasının çoğalmasına yol açar. Bebeğinizin cildini ve özellikle de saç derisini uyarmak için ideal koşullar oluşmuş olur ve buna tepki olarak konak oluşur.
Saç Derisi Pullanmasının Belirtileri Nelerdir?
Saç derisinde pullanma olarak bilinen konak halk arasında "kızak başlığı" ya da "beşik kapağı" olarak adlandırılsa da tıp dilindeki ismi ile infantil seboreik dermatit olarak bilinir. Sıklıkla doğumun ilk aylarında ortaya çıkan saç derisinde pullanma başın tepesinde, kulak arkasında, alında, yüzün kıvrımlı yerlerinde de görülebilen bir deri rahatsızlığıdır.
Bebeklerde konak oluşumu ve görüntüsü bebekten bebeğe değişmekle birlikte bazı belirtiler her bebekte ortak olarak görülür. Bu belirtiler şu şekildedir:
Saçlı deride beyaz ve sarı renkli pullanma görünümü,
Kalın, yağlı ve pul pul saç serisi,
Katmanlar şeklinde pul pul kepek görünümü,
Saç derinin bazı zamanlarda kötü koku oluşturması,
İlerlemiş saç derisi pullanmalarında kızarıklık ve kaşıntı ile gelen huysuzluk
Bebeklerde Konak Nasıl Temizlenir?
Öncelikle görünümü ile rahatsız eden konağın bir hastalık olarak görülmemesi gereklidir. Bu nedenle özel bir tedavi şekli yoktur. Pek çok bebekte zamanla kendiliğinden geçer. Ancak bazı durumlarda konağın şiddeti artmışsa, ebeveynler sıklıkla bebeklerde konak nasıl temizlenir sorusuna yanıt aramaya başlar. Bunun için uygulanabilecek bazı basit yöntemler ile doktorunuzun da onayı alınarak konak temizliği yapılabilir. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
Bebek yağı ya da bebeklerde için özel olarak üretilmiş kremler kullanılabilir. Konağın bulunduğu alanlar bu ürünlerle hafifçe nemlendirilir ve yine çok nazik hareketler ile masaj yapılır. Önerilen bekleme süresinin ardından saç pullanmalarının giderilmesi için özel olarak üretilmiş bebek şampuanı ile yıkanır. Konak nedeniyle oluşan kabuklanmalar geçinceye kadar her gün bu şekilde bebek yıkanabilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken; kabukların asla koparılmaması ve sürülen ürünlerin çok iyi arındırılması gerektiğidir. Aksi halde tekrar saç diplerinde yağ birikimi oluşabilir.
Kalın kabuklu konaklarda yağ ile masajdan sonra yumuşak kıllı bebek diş fırçası ya da bebek tarağı ile çok yavaş hareketler ile yumuşayan döküntüler uzaklaştırılabilir. Saç derisi yağlanmadan yapılmaya çalışılan konak temizliği, hassas bebek cildine zarar vereceği için mutlaka bebeklere uygun ürünler kullanılmalıdır.Konak temizliği sırasında bebeğin saçlarında dökülme görülmesi oldukça normal bir durumdur. Geçici olan saç dökülmesi, saç derisi iyileştikçe yerini daha güçlü saçlara bırakır.
Saç Derisinde Pullanma Tedavisi Nasıl Yapılır?
Saç derisi pullanması nasıl geçer diye merak eden, tedavi amaçlı ilaç ya da krem kullanmak isteyen ebeveynler bu konuda acele etmemelidir. Pullanmalar herhangi bir tıbbî müdahaleye gerek kalmaksızın en fazla 3 ay içerisinde kendiliğinden yok olur. Çok nadir durumlarda 1 sene kadar devam ettiği görülmüştür.
Ancak bazı konak formları inatçı olabilir ve kendiliğinden geçmez. Buna göre eğer evde yapılan bakım ve temizlik işlemlerine rağmen konak görünümünde azalma olmazsa, saçlı deride kanama, sızıntı ya da akıntı başlarsa ve konak vücudun diğer alanlarına yayılmaya başlamışsa zaman kaybetmeden mutlaka bir hekime başvurulması gerekir. Bu belirtilerin yanı sıra kabukların çevresinde kızarıklık, kaşıntı (huysuzluk), sivilce benzeri oluşumlar ve kabukların etrafına dokununca ciltte ısı artışı da uzman desteği alınmasını gerektirir.
Bebeklerde konak tedavisi sıklıkla evde yapılan basit bakım ve banyo uygulaması ile geçer. Uzman doktorun önerdiği saç pullanmalarına karşı bakım kremi ve konak önleyici şampuan ile her gün banyo yaptırarak, saç derisindeki rahatsızlık veren bu pullanma yok edilebilir. Ancak bebeklerde konak nasıl geçer diye merak ediyorsanız, bu sorunuzun yanıtı seçtiğiniz şampuan ile direkt ilgilidir. Bilimsel araştırmalar konak önleyici krem ve şampuanların saç derisi pullanmasının tedavisinde çok etkili olduklarını ve deri aracılığı ile kana geçmediklerini ortaya koymuştur. Bunun dışında bebeklerde konak şampuanı seçilirken dikkat edilmesi gereken diğer özellikler şunlardır:
Pediatrik ve dermatolojik testlerden geçmiş olması,
Alerjik ciltler için uygun olması,
Sabun, paraben gibi zararlı kimyasallar içermemesi,
Her gün yıkamaya karşın cildi kurutmaması ve nemlendirmesi,
Kolay durulanabilen içeriğe sahip olması.
Bu tür şampuanların dışında yetişkinler için kullanılan kepek şampuanlar, reçetesiz alınabilen streoidler, mantar önleyici kremler ya da salisilik asit içeren şampuanlar asla bebeklerde konak için kullanılmamalıdır. Konak tedavisi ancak uzman hekim önerileri doğrultusunda yapılabilir.
Bebeklerde Konak Ne Zaman Olur?
Bebeklerde konak doğumdan itibaren anneden geçen hormonlar ile saç derisinin sebum üretmesi sonucu oluşur. Bazı bebeklerde ilk 3 aydan sonra başlayarak, 1 yaşına kadar devam edebilir. Bazılarında ise 6. aydan sonra kendiliğinden yok olur. Nadiren de olsa 1 yaşına kadar devam ettiği görülmüştür.
Saç Derisinde Kaşıntı ve Pullanma Nasıl Önlenir?
Saç derisinde kaşıntı ve pullanmayı önlemek için konak oluşumunun önüne geçmek gereklidir. Bunun için doğal içerikli ve konak önleyici bir şampuan ile her gün bebek banyo yaptırılabilir. Konak azalmaya başladığında banyo süresi 2-3 günde bir defa olmak üzere tekrarlanabilir.
Banyo sonrası yine doktorunuzun tavsiye ettiği konak önleyici krem ile nazik şekilde bebeğin başına masaj yapılabilir. Genellikle ebeveynler bıngıldak boşluğu nedeniyle bebeğin başına masaj yapmaktan çekinseler de beyin dokusu bıngıldak boşluğunun hemen altında olmadığı için çok yumuşak hareketler ile masaj yapılmasında sakınca yoktur.
