Sosyal Medya’dan Esintilere uzun süre ara verdik.

 

 Bu haftaya iki paylaşımla merhaba diyoruz. Biri tanınmış Çocuk Edebiyatı yazarımız Gülten Dayıoğlu’yla ilgi anı, diğeri İç-Anadolu şehirlerimizde yöresel olarak kullanılan “ağızımız”-daki söyleyişler şiirsel anlatımla verilmiştir…  

 GÜLTEN DAYIOĞLU

 Afyon'da "Kudret" adlı yerel gazeteyi çıkarmakta olan Cüneyt Mollaoğlu, 1950 yılının Mayıs ayında bir trene binerek Eskişehir'e doğru yola çıkar...

 Cumhuriyet'in ilk yıllarından beri çalışan bir trenin kompartımanında, Cüneyt Bey'in yanına Kütahya Garı'nda bir kız çocuğu oturur. Cüneyt Bey cebinden gazetesini çıkarır, okumaya başlar; kız çocuğunun gözü de gazete sayfalarındadır.. Akrabası sinirlenerek dirseğiyle dürter, "Evladım ayıptır, başkasının gazetesi okunmaz, yapma etme.." Ama çocuk gazeteyi okumaya devam eder, üstelik bununla da kalmaz, Cüneyt Bey'e dönüp "Siz bitirdikten sonra gazetenizi ben okuyabilir miyim?" diye de sorar..


Çocuğa refakat eden akrabası çok bozulur bu duruma, kızın kulağına eğilip, "Sen ne terbiyesiz bir kızsın, tanımadığın bir adamın gazetesi alınır mı?" der. Konuşulanları duyan Cüneyt Bey gülümseyerek gazetesini çocuğa verir ve ardından "Okumayı seviyor musun?" diye sorar. Tarlalar arasından akıp giden trende bir sohbet başlar, gazeteci ve kız çocuğu arasında..
Cüneyt Bey anlar ki yol arkadaşı, okumayı çok seven, kitaplara ilgi duyan bir çocuktur. Sohbet esnasında çocuk ona masallar yazdığını söyler, bu daha da hoşuna gider Cüneyt Bey'in. "Peki," der, "yazdığın masallardan birini bana gönderir misin? Eğer uygun görürsem gazetede basarım. Ama masalını mutlaka daktiloyla yazıp göndermen gerekir."
Bu sözler çok heyecanlandırır kız çocuğunu, masalının bir gazetede basıldığı düşüncesi günlerce süsler hayallerini.. Ama daktilo, ulaşılması zor bir araçtır o günlerde; her yerde bulunmaz, ancak devlet dairelerinde, okullarda vardır. Kız çocuğu, "Nereden, nasıl daktilo bulacağım?" diye düşünürken bir gün Kütahya'da, adliye önünde çalışmakta olan arzuhalcileri görür. Arzuhalciler, okuma yazma bilmeyen insanların devlet dairelerindeki işlerine dilekçe yazan, daktiloyla geçinen emekçi insanlardır.


??Küçük kız arzuhalcilerin yanına gider ve "Benim bir masalım var, el yazısı, onu size getirsem bana daktiloda yazar mısınız?" diye sorar. "Tamam," der arzuhalci, "ama 2 lira alırım."
2 lira o zaman büyük bir para, hele ki bir çocuk için.. Ama kararlıdır kız çocuğu; haftalar boyunca harçlıklarını saklar, almak istediği karamelaları, bisküvileri yemez, içmek istediği gazozları içmez ve o parayı biriktirip yazdığı hikâyeyi arzuhalciye daktilo ettirerek gazeteye gönderir, yayımlanan ilk öyküsü budur.. Ki yıllar sonra bu ülkenin çocuk edebiyatının en ünlü, en saygın ismi olacaktır. O kız çocuğunun adı, çok sevilen kitaplarının kapağında "Gülten Dayıoğlu" yazmaktadır..

Gülten Dayıoğlu, "Kudret" gazetesinde yayımlanan ilk öyküsünü kaybeder. Gazeteye başvurup arşivinden öyküsünü bulmak ister ancak gazete binasının yandığını öğrenir. Ne gariptir ki Dayıoğlu, gazetede yayımlanan ilk öyküsünde bir baca temizleyicisini anlatmıştır.
Gülten Dayıoğlu ailesiyle beraber İstanbul'a gelir ve ortaokula başlar. Türkçe öğretmeni onun edebiyata olan ilgisini kısa sürede keşfeder.
Bir gün, Türkçe dersindeyken müfettiş gelir sınıfa. Öğretmen ders anlatırken müfettiş, Gülten Dayıoğlu'nun yanına oturur.
??Ders bittiğinde, sınıftaki çocuklar teneffüse çıkarken, öğretmen Gülten Dayıoğlu'nu müfettişle tanıştırmak için durdurur. "Biliyor musunuz Müfettiş Bey, bu çocuk edebiyatla çok ilgili ve inanıyorum ki ileride çok büyük bir yazar olacak."
Müfettiş, çocuğa bakar ve şöyle söyler: "Madem edebiyatı bu kadar seviyor, o zaman bu çocuğu kütüphanede görevlendirelim."
Gülten Dayıoğlu o müfettiş sayesinde kütüphanede görevlendirilir ve raflardaki kitapları tek tek okumaya başlar. O gün derse giren müfettiş,
Reşat Nuri Güntekin'dir...( https://www.facebook.com/photo/?fbid=1600779146920337&set=a.976435609354697)

 

Derler Bizde

İnceden açılmış ekmeğe “YUKA”,
Saç içinde “KÖMBE”, üstte “BAZLAMA”,
Davete “OKUNTU” yengeye“ GUMA”,
Savrulan buğdaya Çec deller bizde.

Babaanneye “EBE”, halaya “BİBİ”,
Amcaya “EMMİ” der, çocuğa “SABİ”,
Uzağa “IRAK” der, yakına “BERİ”,
Birini çağırırken “HİŞ” deller bizde.

Hastalığa “MARAZ”, öksürüğe “ÇOR”,
Yabancıya “EL” acemiye “TOR”,
Hanıma “AVRAT” der konuşmaya “ŞOR”,
İşler kötü ise “YAŞ” deller bizde.

Büyük kaba “HELKE”, küçüğe “ŞİTİL”
Tohuma “BİDER” der, fidana “ŞETİL”,
Şakaya “YARENNİK” girmekse “DIKIL”,
Leğen demezler de “TEŞ” deller bizde.

Düğmeye “İLİK” der, eşarba “YAĞLIK”
Yayılmış yoğurdun suyuna “KATIK”,
Ayrana “ÇALKAMAÇ”, yayığa “YANNIK”,
Avşar pilavına “AŞ” deller bizde.

Çukurlara “YARIK”, bedava “BELEŞ”,
Hayvan ölüsünün adına “ÜLEŞ”,
Güzele “GÖKÇEK” der, bir adı “KELEŞ”,
Rüya demezler de “DÜŞ” deller bizde

Herhâlde “ELLEHAM ”bir adı “ZAHAR”,
Ameleye “IRGAT”, koyuna “DAVAR”,
Tazeye “ACER” der, yokuşa “BAYAR”,
Koş gel demezler de “GOP” deller bizde.

Kırmızı “TOKADALI”, pembeye “ŞAYAK”,
Amcaya “EMMİ”, kibâra “KIYAK”,
Az önce “DEBİYAK”, demine “BAYAK”,
Otun samanına “KES” deller bizde.

Dünürüne “HISIM”, düşmâna “HASIM”,
Gömleğe “İŞLİK” der, ilmeğe “DÜĞÜM”,
Havluya “PEŞKİR”, bakraca “GÜĞÜM”,
Yetmemiş armuda “KEŞ ” deller bizde.

Gezmeye “HALAKA”, zarara “GAREZ”,
Nüfusa “HORANTA”, murâda “MURAZ”,
Biçilmiş Ekinin yerine “FİREZ”,
Bahardan önceye “GIŞ” deller bizde

Okula “MEKTEP” der, tokada “ŞAPLAK”
Tarlaya su akan Yerlere “SAVAK”
Esire “YESİR” der, üşümek “BUYMAK”
Ağaç kırılınca “HAŞ” deller bizde.

Fasulyeye “PAKLA” der, pencereye “PENEK”
Havuca “PÜRÇÜKLÜ” yıkanmak “ÇİMMEK”
Çiftçiye “İREÇBER, bakmak “DEANEMEK”
Bayat yumurtaya “CILK” deller bizde.

İşarete “IŞMAR”, tavıra “ZAVIR”
Önceye “SELEF” der, geçmişe “BILDIR”
Lüzumsuza “VETSİZ”, kahıra “GAHİR”
Anlaştık demez de “HE” deller bizde

Elbiseye “ASBAP”, yıkanmış “YUNUK”
Yanağa “AVURT” der, surata “DULUK”
Civcive “CÜCÜK”, hindiye “CULUK”
Kümese sürerken “KIŞ” deller bizde.

Değneğe “MESES” der, balkona “ÇARDAK”
Sipariş “ISMARIÇ”, kızmak “SOKRANMAK”
Uzaklaşmanın adı bizde "IRAMAK”
Eşeğe binerken “ÇÜŞ” deller bizde

Çukur taşa “GAKLIK”, dolaba “GAPLIK”
Tavaya “ELLİCE”, Yemeğe “AZZIK”
Testiye “CERE” der takıya “BEKLİK”
Evet yerine kısaca "HEYE" deller bizde    (Sosyal medyadan alınmıştır, şairi bilinmemektedir.)

 

Çanakkale’den, SEVGİLER…