Tohumculuk sisteminin ana unsurunu, etkin tohumculuk üzerine yapılan araştırma ve geliştirme projeleri oluşturuyor. Yerli tohumculuğun geliştirilmesi için yerli bitki ıslahı ve geliştirme çalışmalarının artarak devam etmesi büyük önem taşıyor. Tohumculuk sektörünün fonksiyonlarının etkin bir şekilde yerine getirilmesini sağlayan bitki ıslahı ve çeşit geliştirme, genetik araştırmalar, çeşitlerin değerlendirilmesi, tanıtım ve yayın, özel bilgi, beceri ve tecrübe gerektiriyor.Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı TAGEM de yerli tohumculuğun geliştirilmesine yönelik ıslah ve geliştirme çalışmaları yürütüyor. TAGEM, AR-GE faaliyetleri çerçevesinde, Türkiye genelindeki ıslah çalışmalarında birçok gelişmiş ülkede kullanılan markör teknolojisini kullanıyor. Bu teknolojiyle uygun bitkilerin hızlı ve doğru tespitinin çok kısa sürede yapılması, özellikle verim düşüşlerine neden olan hastalıkların engellenmesi, kalite ve verimin artırılması amaçlanıyor. TAGEM, tarla bitkilerinde geliştirilen yüzde 100 yerli ve milli çeşitlerle tohumculukta büyük pay sahibi bir konumda bulunuyor.
Bu çerçevede, tarla bitkilerinde son 5 yılda 289, toplamda ise 900'den fazla çeşit tescil ettirildi. Araştırma enstitülerinin geliştirdiği bu çeşitler, özel sektör firmalarına devredilerek çiftçilere ulaştırılıyor. Tarla bitkileri alanında, Türkiye'de üretilen sertifikalı tohumluk üretiminin yüzde 40'lık bölümü, TAGEM'e bağlı araştırma enstitüleri tarafından geliştirilen çeşitlerden oluşuyor. TAGEM, geçmişte kenevir, siyez buğdayı, antioksidan oranı yüksek siyah çeltik, insan gıdası (diyet) amaçlı kullanılan kavuzsuz arpa ve oleik aspir gibi onlarca çeşidi uzun emekler sonucu ülkede ilk defa tescil ettirerek milli çeşit listesine kazandırmıştı. Son yıllarda geliştirilen 12 adet yerli patates çeşidi ve tıbbı aromatik bitkilerde geliştirilen 28 adet çeşit de ülke ekonomisine büyük katkılar sağlamak üzere üretime kazandırıldı. Hayvancılığın en önemli girdilerinden biri olan kaliteli kaba yeme ulaşabilmek adına geliştirilen 77 adet yem bitkisi çeşidinin ise sözleşmesi imzalandı. Geliştirilen doğal renkli pamuk çeşitleri, tekstil sektörünün kullanımına sunulurken, bunun yanında, yakın zamanda ülkede ilk defa 2 adet indirgeyici mısır hattı tescil ettirilerek koruma altına alındı.
Yalı Çapkını, Pembe İnci, Mete, Poyraz, Uluğ Bey Gibi Yeni Çeşitler Türk Tarımına Değer Katacak
Yerli bitki ıslahı ve geliştirme çalışmalarında yeni bir çeşit ortalama 10-15 yıllık bir emeğin sonucunda tarıma kazandırılarak tescil ediliyor. Bu kapsamda yürütülen titiz çalışmalar sonucunda, Tarım ve Orman Bakanlığına Bağlı TAGEM Araştırma Enstitüleri tarafından, 2023 yılında da 42 adet tarla bitkisi çeşidi tescil ettirilerek Türk tarımına kazandırıldı. Bu çeşitler Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Tarla Bitkileri Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Mısır Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Atatürk Bahçe Kültürleri Merkezi Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirildi.
Yalı Çapkını, Pembe İnci, Mete, Sultan, Poyraz, Kurtuluş, Uluğ Bey gibi farklı isimlerle tescil ettirilen çeşitlerin hangi türlerden kaç adet olduğunu gösteren liste şöyle: Serin iklim tahıllarında 13 çeşit: Arpa 4, ekmeklik buğday 4, makarnalık buğday 2, kavılca buğdayı 1, tritikale 1, yulaf 1 Endüstri bitkilerinde 21 çeşit: Ayçiçeği 4, tütün 9, pamuk 6, patates 1, yer fıstığı 1, Çayır mera ve yem bitkilerinde 5 çeşit: İtalyan çimi 2, gazal boynuzu 2, yem bezelyesi 1, Tıbbı ve aromatik bitkilerde 2 çeşit: Kekik 2, Yemeklik tane baklagillerde 1 çeşit: Kuru fasulye 1.
Kaynak: Tarım ve Orman Bakanlığı
